Słownik inwestora

A 

Akcja – papier wartościowy potwierdzające prawa do określonej części przedsiębiorstwa (spółki akcyjnej).  

Akcje giełdowe – prawa i obowiązki akcjonariusza

Rodzaje akcji giełdowych

Akcja syntetyczna – instrument pochodny oparty o cenę akcji. 

Akcje syntetyczne – czym są i jak w nie inwestować?

Alpha – zysk/strata portfela inwestycyjnego w stosunku do benchmarku. 

Wskaźnik alpha – co to jest i jak go interpretować

Analiza fundamentalna – sposób analizy cen instrumentu opierający się na danych makroekonomicznych. 

Analiza statystyczna – sposób analizy cen instrumentu polegający na zaawansowanych obliczeniach matematycznych na dużej ilości danych, w celu znalezienia prawidłowości w ruchu ceny. 

Analiza techniczna – sposób analizy cen instrumentu opierający się na obserwacji jej zmian w czasie. 

Analiza wolumenowa – sposób analizy cen instrumentu opierający się na obserwacji obrotów i ich zmiany w czasie. 

Arbitraż – strategia polegająca na jednoczesnym zakupie instrumentu na jednym rynku i sprzedaży na drugim. 

Ask – cena sprzedaży. Po tej cenie inwestor może dokonać zakupu. 

Aussie – para AUD/USD. 

B 

Balance – saldo rachunku nie biorące pod uwagę otwartych pozycji. 

Bank centralny – bank odpowiedzialny za emisję pieniądza i politykę pieniężną danego regionu. 

Funkcje banku centralnego 

Bańka spekulacyjna – silne przewartościowanie danego waloru. Cena przez dłuższy czas wzrasta bez wyraźnego uzasadnienia ekonomicznego. 

Benchmark – wynik danego indeksu, obligacji, sektora, itp. używany do porównywania wyników inwestycyjnych do całego lub części rynku. 

Biblioteka dll – część programu znajdująca się w osobnym pliku z rozszerzeniem .dll, dodająca do niego zaawansowane funkcje. 

Bid – cena kupna. Po tej cenie inwestor może dokonać sprzedaży. 

BOC – Bank of Canada, bank centralny Kanady. 

BOE – Bank of England, bank centralny Wielkiej Brytanii. 

BOJ – Bank of Japan, bank centralny Japonii. 

Bon pieniężny – krótkoterminowy papier wartościowy emitowany przez bank centralny. 

Break Even (BE) – poziom, na którym zysk z jednej lub więcej pozycji z uwzględnieniem wszystkich opłat wynosi 0. 

Broker – usługodawca umożliwiający dostęp do rynku i zawierania transakcji. 

Buy – pozycja długa. 

Buy limit – zlecenie oczekujące kupna po cenie niższej od obecnej. 

Buy stop – zlecenie oczekujące kupna po cenie wyższej od obecnej. 

C 

Carry trading – strategia polegająca na pożyczeniu waluty o niskiej stopie procentowej i zakupie za nią waluty o wysokiej stopie, a następnie trzymaniu otwartej pozycji przez maksymalnie długi czas, czerpiąc zysk z odsetek (swapów). 

Catalyst – polska giełda obligacji. 

Cena emisyjna – cena po której emitent sprzedaje swoje papiery wartościowe. 

Cena nominalna – cena ustalona w statucie spółki określająca nominał akcji. 

CFD – Contract for Difference, instrument pochodny oparty na danym walorze, w którym sprzedający zobowiązuje się do zapłaty różnicy między obecną ceną, a ceną w chwili realizacji kontraktu. 

Crossy – pary walutowe bez dolara amerykańskiego. 

CySEC – Cyprus Securities and Exchange Commission, odpowiednik polskiego KNF na Cyprze. 

D 

DAX – indeks 30 największych niemieckich spółek. 

Day trading – strategia w której pozycje są otwierane i zamykane tego samego dnia.  

Deflacja – wzrost wartości pieniądza. 

Demo – rachunek u brokera, na którym handluje się przy użyciu pieniędzy „na niby”. 

Dźwignia finansowa – mechanizm umożliwiający zawieranie transakcji o wartości większej niż posiadane środki. Na przykład mając 1000 euro i rachunek z dźwignią 1:30, możemy kupić aktywa za równowartość 30 000 euro. 

E 

ECB – European Central Bank, bank centralny Unii Europejskiej. 

ECN – Electronic Communication Network, model działania brokera w którym przekazuje on zlecenia bezpośrednio do innych uczestników rynku. 

Edek, Ed – para EUR/USD. 

Egzotyki (pary emerging)- pary walutowe z walutą kraju rozwijającego się, np. USD/TRY, USD/PLN. 

Equity – saldo rejestru operacyjnego. Saldo rachunku z uwzględnieniem zysku lub straty z otwartych pozycji. 

Emitent – wystawca, podmiot tworzący i wypuszczający na rynek papiery wartościowe. 

Expert Advisor (EA) – inaczej robot forex. 

F 

FCA – Financial Conduct Authority, odpowiednik polskiego KNF w Wielkiej Brytanii. 

Fed – Fereral Reserve, bank centralny USA. 

Figura – 100 pipsów. 

Flash crash – nagłe załamanie kursu spowodowane niską płynnością. 

FOMC – Federal Open Market Comitee, komitet podejmujący decyzje dotyczące polityki monetarnej dolara amerykańskiego w ramach Fed. 

Forex – pozagiełdowy rynek walutowy. 

Formacja  – w analizie technicznej układ cen pozwalający przewidzieć z pewnym prawdopodobieństwem jej dalszy ruch. 

Forward – transakcja wymiany dóbr w przyszłości po z góry uzgodnionym kursie. 

Free margin – dostępny depozyt zabezpieczający umożliwiający otwieranie nowych pozycji. 

G 

Giełda – miejsce gdzie zawierane są transakcje kupna/sprzedaży. 

Głębokość rynku – ilość cen po których wystawione są oferty na danym rynku. 

GPW – Giełda Papierów Wartościowych, polska giełda. 

Grube ryby, grubasy – więksi inwestorzy giełdowi, np. banki, instytucje, fundusze itp. 

H 

Hedging – strategia polegająca na otwieraniu pozycji przeciwstawnych w celu ograniczenia ryzyka. 

HFT – High Frequency Trading, strategia polegająca na otwieraniu i zamykaniu wielu pozycji w bardzo krótkich odstępach czasu. 

I 

Indeks – instrument, którego cena wynika z notowań walorów wchodzących w jego skład. Obrazuje kondycję danego rynku. Na przykład indeks WIG składa się ze spółek notowanych na GPW, a jego wartość ukazuje kondycję polskiej gospodarki. Indeksy są często stosowane jako benchmarki. 

Indykator – wskaźnik. 

Inflacja – spadek wartości pieniądza. 

Instrument pochodny – instrument którego cena jest oparta na innym, lub kilku innych instrumentach. 

Interwał – przedział czasowy. 

J 

K 

Kabel – para GBP/USD. 

Kiwi – para NZD/USD. 

KNF – Komisja Nadzoru Finansowego, organ czuwający nad przestrzeganiem przepisów finansowych w Polsce. 

Krótka sprzedaż – sprzedaż waloru pożyczonego od innego podmiotu. 

L 

Leszcze – drobni inwestorzy giełdowi. 

Lokata – zobowiązane banku do wypłaty wpłaconych środków wraz z odsetkami. 

Long – pozycja długa. 

Long term – inwestowanie w długim terminie (miesiące, lata, dekady). 

Lot – 100 000 jednostek waluty bazowej. 

Luka weekendowa – zjawisko występujące  na rynkach, które są nieczynne w weekend, polegające na tym, że cena otwarcia w poniedziałek jest inna niż cena zamknięcia w piątek. 

M 

Machine Learning (ML) – zaawansowana technika programowania polegająca na samodoskonaleniu się algorytmu w oparciu o dostarczone dane. 

Majory – główne pary walutowe: EUR/USD, GBP/USD, USD/JPY, USD/CHF. 

Makler – osoba zajmująca się pośrednictwem w obrocie papierami wartościowymi. 

Margin – depozyt zabezpieczający użyty do otwarcia pozycji. 

Margin call – wezwanie inwestora przez brokera do uzupełnienia depozytu. Pojawia się przy dużych stratach. 

Margin level – poziom zabezpieczenia, stosunek equity do użytego depozytu zabezpieczającego. 

Market Maker (MM) – model działania brokera w którym on sam jest stroną transakcji. Brokerzy MM budzą wiele kontrowersji, ponieważ między usługodawcą a klientem występuje konflikt interesów. Broker, będąc drugą stroną transakcji, zarabia w momencie, gdy klient traci. 

Meta Trader (MT4, MT5) – najpopularniejszy terminal Forex. 

Mikrolot – 1000 jednostek waluty bazowej. 

Minilot – 10 000 jednostek waluty bazowej. 

MQL4/MQL5 – języki służące do tworzenia oprogramowania na MetaTrader 4 i MetaTrader 5. 

N 

Nanolot – 100 jednostek waluty bazowej. 

NBP – Narodowy Bank Polski, polski bank centralny. 

NewConnect – polska giełda małych spółek. 

News trading – strategia polegająca na handlu w czasie ogłaszania danych makroekonomicznych, wiadomości, itp. 

NFP – nonfram payrolls, wskaźnik płac w sektorze pozarolniczym. 

Niedowartościowanie – sytuacja, w której cena instrumentu jest mniejsza niż wynikająca z analizy. 

NYSE – New York Stock Exchange, nowojorska giełda papierów wartościowych. 

O 

Obligacja – dokument potwierdzający, że jego wystawca jest dłużnikiem jego posiadacza. 

Obligacje korporacyjne – obligacje emitowane przez przedsiębiorstwa. 

Obligacje skarbowe – obligacje emitowane przez skarb państwa danego kraju lub regionu. 

OHLC – cena otwarcia (Open), najwyższa (High), najniższa (Low) i zamknięcia (Close). 

Opcja – instrument umożliwiający dokonanie transakcji w przyszłości bez obowiązku jej realizacji dla jednej ze stron. 

Opcja binarna – instrument umożliwiający dokonanie transakcji w określonej przyszłości po określonej z góry cenie, jednak bez obowiązku jej realizacji dla jednej ze stron. W uproszczeniu można przyjąć, że jest to zakład między emitentem a traderem o to, czy cena danego waloru wzrośnie czy spadnie. 

Opcja waniliowa – opcja w której cena transakcji zostanie określona w przyszłości. 

OTC – Over the Counter, rynek charakteryzujący się brakiem centralnej instytucji nadzorującej. 

P 

Papier wartościowy – dokument potwierdzający prawa majątkowe jego posiadacza. 

Para walutowa – instrument składający się z waluty kwotowanej, której cena jest wyrażona w walucie bazowej. 

Parytet – kurs pary walutowej wynoszący 1,00000. 

Płynność – ilość ofert na rynku. 

Pips – czwarta cyfra po przecinku ceny (0,0001). W przypadku par walutowych z jenem jest to druga cyfra (0,01). 

PCR – po cenie rynkowej, tryb nabycia waloru wyłącznie po aktualnej cenie. 

Pinbar – świeca z długim cieniem z jednej strony. 

PKB – produkt krajowy brutto, wartość wszystkich produktów i usług w danym regionie. 

PKB per capita – wartość PKB w stosunku do ilości mieszkańców danego regionu. 

PKC – po każdej cenie, tryb nabycia waloru bez względu na cenę. 

Poślizg – sytuacja. w której transakcja została zawarta po innej cenie niż chciał tego trader, ze względu na niską płynność. 

Pozycja krótka (short, sell) – pozycja oznaczająca krótką sprzedaż instrumentu. 

Pozycja długa (long, buy) – pozycja oznaczająca kupno instrumentu.  

Price Action (PA) – strategia polegająca na analizie czystego wykresu, bez żadnych wskaźników. 

Prospekt emisyjny – dokument określający zasady emisji papierów wartościowych publikowany przez ich emitenta. 

Prowizja – opłata pobierana przez brokera za zawieranie transakcji. 

Przewartościowanie – sytuacja, w której cena instrumentu jest wyższa niż wynika to z analizy. 

Punkt – ostatnia cyfra po przecinku ceny (0,00001). 10 punktów to jeden pips. 

Q 

R 

Real – konto u brokera, na którym handluje się prawdziwymi pieniędzmi. 

Redyskonto – przyjęcie wierzytelności od banków komercyjnych przez bank centralny. 

Rekwotowanie – sytuacja, w której  broker zmienił cenę wykonania transakcji już po jej zakończeniu. 

Robot Forex – program umożliwiający handel automatyczny i pasywne zarabianie na Foreksie. 

Rolowanie (rollover) – zastępowanie transakcji inną która ma późniejszy termin wykonania. 

Rozbieg – ruch ceny przed wykonaniem dużego skoku w przeciwną stronę. 

Rynek głęboki – rynek z dużą ilością cen po których wystawione są oferty. 

Rynek płytki – rynek z małą ilością cen po których wystawione są oferty. 

Rzeźnik – para GBP/JPY. 

S 

Scalping – strategia polegająca na szybkim otwieraniu i zamykaniu transakcji. Pozycje są otwarte przez maksymalnie kilka minut. Celem scalpingu jest wyłapanie niewielkich, szybkich ruchów ceny. 

Sell – pozycja krótka. 

Sell limit – zlecenie oczekujące krótkiej sprzedaży po cenie niższej od obecnej. 

Sell stop – zlecenie oczekujące krótkiej sprzedaży po cenie wyższej od obecnej. 

Short – pozycja krótka. 

Short term – inwestowanie w krótkim terminie (godziny, dni). 

Spekulant – osoba, która jest nastawiona wyłącznie na zysk. Zwykle nie posiada dużej wiedzy, pragnie tylko kupić taniej i sprzedać drożej. 

Spot – transakcja z natychmiastowym terminem wykonania. 

Spread – różnica między ceną Ask i Bid. 

Spread na wykresie (tradingview.com) 

Statement – historia rachunku. 

Stop Loss (SL) – zlecenie obronne zamykające pozycję na większej stracie / mniejszym zysku niż w momencie złożenia tego zlecenia. 

Stop out – poziom zabezpieczenia, który powoduje automatyczne zamknięcie jednej lub więcej pozycji. Pojawia się przy bardzo dużych stratach. 

Stopa bezrobocia – stosunek liczby zarejestrowanych bezrobotnych do wszystkich mieszkańców w wieku produkcyjnym w danym regionie. 

Stopa depozytowa – oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych w banku centralnym przez banki komercyjne. 

Stopa lombardowa – oprocentowanie na które bank centralny pożycza pieniądze bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych. 

Stopa procentowa – koszt pieniądza; procentowa wartość jaką należy zapłacić za użycie cudzego kapitału. 

Stopa redyskontowa – stopa procentowa służąca do obliczania ceny po której bank centralny przyjmuje w redyskonto weksle od banków komercyjnych. 

Stopa referencyjna – rentowność bonów pieniężnych emitowanych przez NBP. 

Streak – seria zyskownych lub stratnych transakcji pod rząd. 

STP – Straight Through Processing, model działania brokera polegający na przekazywaniu zleceń do dostawcy płynności. 

Swap – opłata naliczana za przetrzymanie otwartej pozycji przez noc. 

Świeca japońska – diagram przedstawiający cenę otwarcia, najwyższą, najniższą i zamknięcia. 

Swing trading – strategia polegająca na zawieraniu transakcji na lokalnych dołkach i górkach cenowych. 

T 

Take Profit – zlecenie realizacji zysku. 

Terminal – program umożliwiający korzystanie z usług brokera. 

Tick – najmniejsza wartość o którą może zmienić się cena. 

Trader – inwestor, osoba zawierająca transakcje w swoim imieniu. Dobry trader posiada niezbędną wiedzę o rynkach finansowych. 

Trailing stop – stop loss kroczący. Poziom zlecenia SL zmienia się automatycznie w zadanej odległości od ceny, gdy porusza się ona w pożądanym kierunku. 

U 
Udział – część spółki z o.o., odpowiednik akcji w spółkach z o.o. 

Ujek – para USD/JPY. 

V 

W 

Waluta bazowa – waluta w parze walutowej, w której wyrażona jest cena waluty kwotowanej. Na przykład w parze EUR/USD walutą bazową jest dolar amerykański, a kurs tej pary pokazuje ile trzeba zapłacić dolarów za jedno euro. 

Waluta kwotowana – waluta w parze walutowej, której cena jest wyrażona w walucie bazowej. 

WIBOR – Warsaw Interbank Offer Rate, procent na który banki w Polsce pożyczają pieniądze sobie nawzajem. 

WIG – Warszawski Indeks Giełdowy. 

WIG20 – indeks 20 największych spółek notowanych na GPW. 

Wolumen – liczba walorów, które w danym okresie zmieniły właściciela. 

Wolumen rzeczywisty – wolumen ukazujący rzeczywiste obroty na rynku. 

Wolumen tickowy – ilość zmian ceny w danym okresie. 

Wskaźnik (indykator) – wartość obliczana za pomocą określonego algorytmu na podstawie ceny w danym okresie. 

Wykres liniowy – sposób przedstawienia wykresu prezentujący zmianę ceny zamknięcia w czasie. 

Wykres świecowy – sposób przedstawiania wykresu na którym prezentowana jest cena otwarcia, najwyższa, najniższa i zamknięcia w formie świec japońskich. 

X 

Y 

Z